အဂတိလိုက်စားမှုသည် နိုင်ငံအားလုံး၏ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုတို့ကို အတားအဆီးဖြစ်စေသည့်အပြင် ပြည်သူ့ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေပါသည်။ အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်စဉ်များကြောင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ကုန်ကျစရိတ်တိုးမြင့် စေခြင်း၊ အရင်းအမြစ်ခွဲဝေသုံးစွဲမှုတွင် မမှန်မကန်ဖြစ်စေခြင်း၊ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုတိုးပွားစေခြင်း၊ အများပြည်သူ၏ ယုံကြည်မှုပျက်ယွင်းစေခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ ထို့ကြောင့် အဂတိလိုက်စား မှုသည် လူ့အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် အန္တရာယ် (Risk) ဖြစ်သည်ဟု သတ်မှတ်ကြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။

    CRA ဆိုသည်မှာ အဂတိလိုက်စားနိုင်ခြေအန္တရာယ် ဆန်းစစ်လေ့လာခြင်း (Corruption Risk Assessment) ဖြစ်ပြီး အဂတိလိုက်စားမှုအခွင့်အလမ်းများ ပေါ်ပေါက်နိုင်သည့် စနစ်တစ်ခုအတွင်း အားနည်းချက်များကို အမျိုးအမည်ခွဲခြားဆုံးဖြတ်ရန်ရှာဖွေသော လက်သုံးကိရိယာဖြစ်သည်ဟု Transparency International (TI) က အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားပါသည်။

အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်ပေါ်နိုင်ခြေအန္တရာယ်သည် အစိုးရကဏ္ဍ၊ ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍနှင့် အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းစသဖြင့် ကဏ္ဍအမျိုးမျိုးတို့တွင် တွေ့ရှိနိုင်ပါသည်။ အစိုးရကဏ္ဍတွင် ဌာနတွင်း/ ဌာနပြင်ပ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံမှုအားနည်းခြင်း သို့မဟုတ် ပြင်းထန်လွန်းခြင်း၊ ကြမ်းတမ်းစွာကိုင်တွယ်ခြင်း၊ အပေးအယူလုပ် အလျှော့ပေးခြင်း၊ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကြားဝင်စွက်ဖက်ခြင်း၊ ဌာနတွင်းအုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်မှုအားနည်းခြင်း၊ ဥပဒေလုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် မညီခြင်းစသည့် အန္တရာယ်များ ရှိနိုင်ပါသည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံရေးအရ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှုများသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း နက်နက်  ရှိုင်းရှိုင်း တိုးဝင်ရောက်ရှိနိုင်ပြီး အဂတိလိုက်စားမှု ကျူးလွန်နိုင်ပါသည်။ ပါတီနိုင်ငံများနှင့် ပုဂ္ဂလိကအကျိုးစီးပွားတို့တွင် အကျိုးအမြတ် ရရှိရန်အတွက် အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များအပေါ် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများ ပြုလုပ်လာနိုင်ပါသည်။ ထို့ကြောင့် မိမိဌာန၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများတွင် ဟာကွက်များမရှိစေရေး အဂတိလိုက်စားနိုင်ခြေအန္တရာယ်များကို ဆန်းစစ်လေ့လာသင့်ပါသည်။  

CRA သည် “အဂတိလိုက်စားမှုကျူးလွန်မှုကို အပြစ်ပေးအရေးယူခြင်း” ဟူသော အကျင့်ပျက်သည့် အလေ့အကျင့်ကို တန်ပြန်ပြစ်ဒဏ်ခတ်သည့် Reactive Measure မျိုး မဖြစ်စေရန်အတွက် သက်ဆိုင်ရာ ဥပဒေစည်းမျဉ်းစည်းကမ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများတွင် အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသည့် အန္တရာယ်များကို လေ့လာဆန်းစစ်ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ကြိုတင်လုပ်ဆောင်သည့် Proactive Measure မျိုး ဖြစ်ပါသည်။

CRA သည် အဂတိလိုက်စားမှု တားဆီးကာကွယ်ရေးအတွက် လက်သုံးကိရိယာ (Preventive Tool) တစ်ခုဖြစ်သည်နှင့်အညီ ယင်းသို့ ဆန်းစစ်မှုပြုလုပ်နိုင်ရန် မိမိတို့နှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဥပဒေ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း၊ အမိန့်နှင့်ညွှန်ကြားချက်တို့တွင် လာဘ်ပေးလာဘ်ယူ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော၊ အဂတိလိုက်စားမှုဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော ဟာကွက်၊ ပျော့ကွက်များကို ခွဲခြားဖော်ထုတ်ခြင်းအားဖြင့် အဂတိလိုက်စားမှုများကို တစ်ဘက်တစ်လမ်းမှ ကြိုတင်ကာကွယ်တားဆီးနိုင်မည် ဖြစ်ပါကြောင်း တင်ပြအပ်ပါသည်။

ကိုးကား-UNDP ၏ www.undp.org website မှ Corruption Risk Assessment ဆိုင်ရာဆောင်းပါးများမှ ကိုးကားဖော်ပြပါသည်။