တာဝန်

အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးတာဝန်ကို ဥပဒေနှင့်အညီ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရသည်။ ဥပဒေက မည်သို့ပြဋ္ဌာန်းထားပါသလဲ။ နည်းဥပဒေက မည်သို့လမ်းညွှန်ထားပါသလဲ။ ကမ္ဘာ့အဖွဲ့အစည်းများကရော မည်သို့လိုက်နာကျင့်သုံးကြပါသလဲ။ လေ့လာမှတ်သားစရာ၊ ဖတ်ရှုစရာ၊ ရည်ညွှန်းကိုးကားစရာတွေ စုံလင်လှပေသည်။ လက်တွေ့ဘဝနှင့် မည်သို့ဆက်စပ်ကျင့်သုံးကြပါမည်လဲ။ နိုင်ငံတကာ ပညာရှင်များ၏ လေ့လာသုံးသပ်မှုများကိုလည်း သိရန်မလိုအပ်ဘူးလား။ 

ဘက်စုံအမြင်များ မကိုးကားသင့်ဘူးလား။

ဥပဒေ

အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးဥပဒကို ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ဥပဒေအမှတ် ၂၃ ဖြင့် ၇.၈.၂၀၁၃ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်က ပြဋ္ဌာန်းသည်။

နည်းဥပဒေ

အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေနည်းဥပဒကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အဂတိ လိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် ၃/၂၀၁၅ ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည်။

ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအဖွဲ့

နိုင်ငံတကာပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေးအဖွဲ့ [TRANSPARENCY INTERNATIONAL] သည် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၏ အဂတိလိုက်စားမှုများအား စောင့်ကြည့်အကဲဖြတ်သည့် NGO အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ ဖြစ်သည်။ အဂတိလိုက်စားမှုနှင့်စပ်လျဉ်းသည့်အညွှန်းကိန်း (CORRUPTION PERCEPTION INDEX-CPI) ကို ထုတ်ပြန်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၅ခုနှစ် အညွှန်းကိန်း (CPI) ကို သုံးသပ်ပြန်သည်။

အညွှန်းကိန်း

မြန်မာနိုင်ငံ၏ နှစ်အလိုက်အညွှန်းကိန်းအဆင့်များမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည် -

စဉ်      ခုနှစ်            အညွှန်းကိန်းအဆင့်      သုံးသပ်သည့်နိုင်ငံပေါင်း

၁          ၂၀၀၃                        ၁၂၉                               ၁၃၃

၂          ၂၀၀၄                        ၁၄၂                               ၁၄၆

၃          ၂၀၀၅                        ၁၅၅                               ၁၅၉

၄          ၂၀၀၆                        ၁၆၀                               ၁၆၃

၅          ၂၀၀၇                        ၁၇၉                               ၁၈၀

၆          ၂၀၀၈                        ၁၇၈                               ၁၈၀

၇          ၂၀၀၉                        ၁၇၈                               ၁၈၀

၈          ၂၀၁၀                        ၁၇၆                               ၁၇၈

၉          ၂၀၁၁                        ၁၈၀                               ၁၈၃

၁၀        ၂၀၁၂                         ၁၇၂                               ၁၇၆

၁၁        ၂၀၁၃                        ၁၅၇                               ၁၇၇

၁၂        ၂၀၁၄                        ၁၅၆                               ၁၇၅

၁၃        ၂၀၁၅                        ၁၄၇                               ၁၆၈

၁၄        ၂၀၁၆                        ၁၃၆                               ၁၇၆

ကမ္ဘာ့ဘဏ်

ကမ္ဘာ့ဘဏ်သည်ဆင်းရဲသော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအားလုံး၏ အောက်ပါအချက်များအား မေးမြန်း စုံစမ်း၍ အမှတ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သိရှိရပါသည်-

(က)    စီးပွားရေးစီမံခန့်ခွဲမှု

(ခ)     မူဝါဒတည်ဆောက်မှု

(ဂ)     လူမှုရေးပါဝင်ဆောင်ရွက်မှု

(ဃ)    တန်းတူညီမျှသည့် မူဝါဒချမှတ်မှု

(င)     အများပြည်သူဆိုင်ရာ အခန်းကဏ္ဍစီမံခန့်ခွဲမှု

(စ)     အဖွဲ့အစည်းများပါဝင်သည့် အကြောင်းအရာများအပေါ်အခြေခံကာ ပညာရှင်များမှ ကမ္ဘာ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အချက်အလက်များ

(ဆ)    ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအမြင်ခန့်မှန်းချက်များ

(ဇ)     စီမံကိန်းများနှင့်အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်မှုများ

(ဈ)     ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေ

(ည)    ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုအခြေအနေ

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးဖိုရမ်

(World Economic Forum - EOS)

စီမံအုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာ ထင်မြင်ချက်စစ်တမ်းသည် အောက်ပါအချက်အလက်များအား မေးမြန်းစုံစမ်း၍ အမှတ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်-

(က)    ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေများ

(ခ)     အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေများ ခန့်မှန်းချက်

(ဂ)     အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေ စီမံခန့်ခွဲမှုတွင် ကောင်းမွန်သော အလေ့အကျင့်ကောင်းများ

(ဃ)    အန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေ လျှော့ချနိုင်မှု

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလေ့လာရေးအဖွဲ့

(Global Insight Country Risk Ratings)

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလေ့လာရေးအဖွဲ့သည် နိုင်ငံအန္တရာယ်ကျရောက်နိုင်ခြေ တွက်ချက်သည့်စနစ်အား ၁၉၉၉ ခုနှစ်ကတည်းက ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံများ၏ အချက် ၆ ချက်အပေါ် အခြေခံပြီး မေးမြန်း စုံစမ်း၍ အဆင့်သတ်မှတ်ပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်းသိရပါသည်။ အချက် ၆ ချက်မှာ -

(၁)     နိုင်ငံရေး

(၂)     စီးပွားရေး

(၃)     ဥပဒေရေးရာ

(၄)     အခွန်စည်းကြပ်ရေး

(၅)     လုပ်ငန်းများအကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရေး

(၆)     လုံခြုံရေးတို့ ဖြစ်သည်။

ကမ္ဘာ့တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ စီမံကိန်း

(World Justice Project Rule of Law Index)

တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု အညွှန်းကိန်းသည် နိုင်ငံနယ်မြေဒေသများ၏ လက်တွေ့တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် အောက်ပါအချက်များအား မေးမြန်းစုံစမ်း၍ အမှတ်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းလည်း တွေ့ရှိရပါသည်-

(က)    အစိုးရအာဏာကျင့်သုံးမှု

(ခ)     အကျင့်ပျက်ခြစားမှု ကင်းရှင်းခြင်း

(ဂ)     ပွင့်လင်းသော အစိုးရ

(ဃ)    အခြေခံအခွင့်အရေးများ

(င)     ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှုနှင့် လုံခြုံရေး

(စ)     စည်းမျဉ်းဥပဒေ လိုက်နာဆောင်ရွက်မှု

(ဆ)    တရားမဆိုင်ရာ တရားစီရင်ရေး

(ဇ)     ပြစ်မှုဆိုင်ရာ တရားစီရင်ရေး

ဒီမိုကရေစီမူကွဲများ စီမံချက်

(Varieties of Democracy Project)

ဒီမိုကရေစီမူကွဲများ စီမံချက်သည် အများပြည်သူဆိုင်ရာကဏ္ဍတွင် အဂတိလိုက်စားမှုအညွှန်းကိန်း၊ အုပ်ချုပ်မှုကဏ္ဍတွင် အဂတိလိုက်စားမှုအညွှန်းကိန်း၊ ဥပဒေပြုရေးဆိုင်ရာကဏ္ဍတွင် အဂတိလိုက်စားမှု အညွှန်းကိန်း၊ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာကဏ္ဍတွင် အဂတိလိုက်စားမှုအညွှန်းကိန်းတို့တွင်  ဒီမိုကရေစီ၏ အဓိက စံနှုန်း(၇)ရပ်ဖြစ်သော အောက်ပါအချက်များအကြား ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းနှင့် အဆိုပါစံနှုန်းများကို တိုင်းတာနိုင်ရန် အချက်အလက်များ စုဆောင်းခြင်းဖြစ်ပါသည်-

(က)    ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း

(ခ)     လွတ်လပ်ခွင့်ရှိမှု

 (ဂ)     စဉ်းစားချင့်ချိန်မှု

(ဃ)    တန်းတူရည်တူရှိမှုကို အားပေးမှု

(င)     အဓိကကျမှုများ(အများစု)

(စ)     သဘောထားတူညီမှု

မြန်မာနိုင်ငံ

မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အဂတိလိုက်စားမှုဆိုင်ရာ ရှုမြင်သုံးသပ်ချက်များကို အညွှန်းကိန်းဖြင့် ဖော်ပြခဲ့ သည်။ မည်သည့်အကြောင်းအရာအပေါ် မူတည်အဆင့် သတ်မှတ်ခဲ့ကြောင်း၊ အမှတ်ပေးခဲ့ကြောင်း အကဲဖြတ် လေ့လာနိုင်ကြပါပြီ။ (ယခုထက်ပိုမို၍) အညွှန်းကိန်း ဖော်ပြမှုအကြောင်းများ ဆက်လက် တင်ပြပါဦးမည်။

အကျင့်ပျက်ခြစားမှု ကင်းရှင်းခြင်း

(အကြမ်းအားဖြင့်) ရမှတ်များပေးရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း တွေ့ရှိပါသည်-

(၁)     အစိုးရဌာနဆိုင်ရာများတွင် အဂတိလိုက်စားမှု မရှိခြင်း

(၂)     တရားစီရင်ရေးတွင် အဂတိလိုက်စားမှု မရှိခြင်း

(၃)     ရဲတပ်ဖွဲ့၊ တပ်မတော်စသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများတွင် အဂတိလိုက်စားမှု မရှိခြင်း

(၄)     ဥပဒေပြုရေးတွင် အဂတိလိုက်စားမှု မရှိခြင်း

တရားမတရာစီရင်ရေး

(၁)     အလွယ်တကူနားလည်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်မှုနှင့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်နိုင်မှု

(၂)     ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ကင်းရှင်းခြင်း

(၃)     အဂတိလိုက်စားမှု ကင်းရှင်းခြင်း

(၄)     အစိုးရ၏မလျော်သြဇာ လွှမ်းမိုးမှု ကင်းရှင်းခြင်း

(၅)     ဥပဒေအတိုင်း လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်ခြင်း

(၆)     ထိရောက်စွာ လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း

(၇)     သမာဓိရှိရှိနှင့် ထိထိရောက်ရောက်ရှိသော အငြင်းပွားမှု ဖြေရှင်းရေးယန္တရားအား ပြောင်းလဲ ကျင့်သုံးခြင်းတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍လည်း အမှတ်ပေးအကဲဖြတ်ခဲ့ကြပါသည်။

တရားဥပဒေစိုးမိုးမှုသည် အလွန်အရေးကြီးသော ကဏ္ဍတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့ပေသည်။

အမျိုးသားရေးတာဝန်

အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကို အမျိုးသားရေးတာဝန်တစ်ရပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန် အဓိက ပထမရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်ကြောင်း အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေး ဥပဒေပုဒ်မ ၄ (က) တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ဖြစ် ပါသည်။

စေတနာ

(၁)     နိုင်ငံတကာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိရေးအဖွဲ့က အဂတိလိုက်စားမှုများအား မည်သို့စောင့်ကြည့် အကဲဖြတ်ကြောင်း လေ့လာတင်ပြခြင်းဖြစ်ပါသည်။

(၂)     တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုများအကြောင်း ဆက်စပ် လျက် တွေးမိသော ကျွန်တော်၏ စေတနာဥပဒေအတွေးမျှသာပါ။                   ။